4 فروردین 1401

غیاب روشنفکران کم سعادتی جامعه است

صد سال روشنفکری ایرانی در گفتگو با احسان شریعتی

سالنامه اعتماد 1401، محسن آزموده

احسان شریعتی، فرزند ارشد علی شریعتی، شناخته شده ترین و تاثیرگذارترین روشنفکر ایرانی در تاریخ معاصر ایران، در کنار کار آکادمیک، یک روشنفکر است و همواره در رویدادهای سیاسی و اجتماعی و فرهنگی در حوزه عمومی حضوری فعالانه دارد. او همچنین ارتباطی مستمر با رسانه های مستقل و مطبوعات دارد و نسبت به تحولات جامعه واکنش نشان می دهد. این دانش آموخته و استاد فلسفه غرب همچنین آثار و فرآورده های روشنفکری ایرانی را دنبال می کند و نسبت به آنها دیدگاه های انتقادی دارد. از این حیث در بحث از ارزیابی نحوه نقش آفرینی روشنفکران ایران در صد و پنجاه سال گذشته، احسان شریعتی یکی از بهترین گزینه هاست و حرف برای گفتن بسیار دارد. نمره او به روشنفکران ایرانی منفی است، اگرچه انتقاداتش به ایشان را درونی ارزیابی می کند و معتقد است که ما به روشنفکر هم به عنوان متفکر و هم در مقام فرد دلسوز و متعهد نیازمند هستیم و فقدان آنها در شرایط فعلی کم سعادتی جامعه است. 

7 بهمن 1400

ضرورت قانون اساسي شهروندمحور

در ضرورت بازانديش مفهوم عدالت و نقد ساختارهای ناعادلانه در گفتارهايی از عليرضا بهشتی، احسان شريعتی و علی معظمی

عدالت از آن دست مفاهيمی است كه در دوره‌های مختلف، تعاريف متفاوت و حتي متعارضي بر آن حمل شده است. گاه عدالت شامل گروه خاصي از افراد جامعه مي‌شود و گاه همه افراد. اين مفهوم، ريشه‌های در هم تنيده‌ای، هم در تاريخ فلسفه و هم در اديان توحيدی دوانده است. قانون، به ويژه قانون اساسی، شاخصه‌ای قابل توجه از چگونگی تعريف از عدالت و شموليت آن است. برای تحقق هرچه بيشتر عدالت در عصر حاضر، اين سوال مطرح می‌شود كه در چه شرايطی امكان بازنگری در قانون اساسی وجود دارد.

11 دی 1400

فوکو را مي‌شود «فراموش كرد»؟

 فلسفه میشل فوکو و تحلیل او از انقلاب ایران در گفت‌و‌گو روزنامه شرق با احسان شریعتی

میشل فوکو، متفكر معاصر فرانسوی، در کشور ما نامی آشناست؛ هم به واسطه سفرهایی که در آستانه انقلاب به ایران انجام داد و گزارش‌هایی که در این باب نوشت و هم به دلیل موج ترجمه آثارش که از چند دهه پیش آغاز شده و هنوز ادامه دارد. در ماه می ‌1978، ناشر ایتالیایی «تاریخ جنون»، که یکی از سهام‌داران روزنامه بزرگ «کوریره دلا سرا» بود، از او درخواست کرد نظرات خود را درباره انقلاب ایران به صورت منظم برای این روزنامه بنویسد. پس از حادثه آتش‌گرفتن سینما رکس آبادان و توجه افکار و رسانه‌های غربی به روند حوادث ایران، فوکو تصمیم گرفت نخستین سلسله از این نوع گزارش‌ها را منتشر کند. بنابراین مطالبی را که درباره ایران و فرهنگ و حوادث آن نوشته شده بود، خواند و با برخی از افراد اپوزیسیون دیدار کرد. او دو بار، از 25 شهریور تا 2 مهر 1357 و 18 تا 24 آبان 1357 به ایران سفر کرد و در این سفرها در تهران و قم و آبادان با برخی از رهبران ملی و دینی و فعالان چپ که در انقلاب ایران نقش داشتند، ملاقات و گفت‌و‌گو کرد.