27 فروردین 1402

ارزیابی 420 فعّال سیاسی،‌ مدنی و فرهنگی از تحوّلات سال گذشته‌ی ایران

به‌نام هستی‌بخش

1401 ؛ جنبش‌ها، زخم‌ها و امیدها

در سال‌های اخیر، ایران شاهد یک تحول دورانیِ تاریخی است و شکست پروژهٔ حاکمیت دینی و فقاهتی در همهٔ حوزه‌ها به‌ویژه‌ در سپهر فرهنگی-عقیدتی، حاصل همین چرخش دورانی است. قابل توجه این‌که ناکامی طرح‌های اصلاحی- درپیِ بحران‌سازی‌های متعمّدانه- نیز ریشه‌ای در همین تحول و چرخش دارد. در این مرحله و موقعیت، جامعه بالقوه آبستن تولد و تحولی تازه است.

مهم‌ترین رخداد سال گذشتهٔ میهن ما جنبش اعتراضی "مهسا" یا همان جنبش "زن، زندگی، آزادی" بود که با کنش‌گری رادیکال زنان و جوانان در اعتراض به سیاست فرهنگیِ اجبار و تحجّر آغاز شد و سپس به ابراز مخالفت با انواع تبعیض و امتیازها و کلیّتِ استبداد دینی و سیاسی انجامید. با به بن‌بست رسیدن حرکت اصلاحی و سرانجام تک‌جناحی و انحصاری شدن حاکمیت، این واکنش تا حدودی پیش‌بینی‌پذیر بود اما به‌لحاظ گستردگی و ترکیب آن، از ابعاد قابل انتظار بسی فراتر رفت و شهرهای بزرگ و مناطق گوناگون را در اقصی‌نقاط کشور شعله‌ور کرد.

12 فروردین 1402

گفت‌وگو با احسان شریعتی درباره عشق و مرگ و زندگی

انسان و بهار و آزادی
*گفت‌وگو با احسان شریعتی درباره عشق و مرگ و زندگی*

روزی که با دوستانم در «کرگدن» درباره موضوع ویژه‌نامه نوروزی بحث می‌کردیم، موضوعات زیادی را از لیستمان خط زدیم تا سرانجام به «عشق و مرگ و زندگی» رسیدیم. بعضی موضوعات هم به‌روزتر بودند و هم مهم‌تر و هم انضمامی‌تر. اما ملاحظاتی یا مناسباتی وجود داشت که نمی‌توانستیم حق مطلب را ادا کنیم. اما برای عشق و مرگ و زندگی هم شخصا نگران بودم که تعبیر به بی‌عملی شود و خواننده گمان کند که با طرح موضوعات کلی می‌خواهیم از زیر بار مسائل روزمره فرار کنیم. وقتی قرار شد با احسان شریعتی گفت‌وگو کنم، مناسب دیدم که در همان ابتدای گفت‌وگو نگرانی‌ام را با او در میان بگذارم و نظرش را بپرسم. خوبی احسان شریعتی آن است که چیزی را به مجامله برگزار نمی‌کند و از زیر سوال جدی– هر چند مهیب- درنمی‌رود. 

6 فروردین 1402

پیامِ نوروز؟

🔸» زندگی در صدف خویش گُهر ساختن است ...
... از همین خاک، جهانِ دگری ساختن است «

📌اقبال‌لاهوری

نوروز، این نمادِ باستانیِ باور به نوآفرینی از راه ‌رسیده است. زمانِ فرخنده‌ی نوزایی طبیعت و تولدِ امیدی تازه به فرارسیدن سالی بهتر در جهانی دگرسان. امر نو، بازگشت به گذشته و بازگشتِ گذشته نیست. چه «نو»، «گسست» با گذشته است. امر نو اما گذشته را از سرمی‌گیرد و با این «ازسرگیریِ» است که از او می‌گسلد. امر نو اگر ریشه در ‌گذشته‌ای نداشت، نو به ‌شمار نمی‌آمد و نیز نو نمی‌شد اگر از گذشته‌ی خود نمی‌گذشت. معنای «بازگشتِ» جاودان در گردش‌ ادواری جهان، از چرخشِ ذره‌ها تا جنبشِ کهکشان‌ها، «برگشتِ» بی‌تغییر و تکراری و یکنواختِ «همان»(امرِ کهن) نیست، چرا که «همو»
(جانِ جهان) در حرکتِ طبیعت، هر روز، دست‌اندرکارِ آفرینشی نو است.

ایرانیان در عصر باستان توانستند با برقراری نظام «شاهنشاهی»(هخامنشی)، نخستین شکل دولت و امپراطوری را تأسیس کنند که وحدتی دربرگیرنده‌ی کثرت قومی و فرهنگی بود. این اتحاد اما نمی‌توانست در تاریخ عدالت («اَشَه»)، به‌معنای مساوات همگانی شهروندان در برابر قانون، را عاری از امتیازات و تبعیض‌های سه‌گانه‌ی استبدادی، استثماری و استحماری، تحقق بخشد و از اینرو، در برابر تهاجم بیرونی درهم‌شکست.