22 بهمن 1399

حافظه‌ی انقلاب: ضرورت اصلاحات ساختاری

– در چهل‌ودوّمین سالگرد انقلاب 57 –

چهل‌ودومین سالگرد انقلابِ سال 57 زمان مغتنمی است برای سنجش و بازاندیشی در ترازنامه‌ی آن رخداد تاریخی و خیزش ملّی،با مقیاس قرار دادن چشم‌اندازهای آغازین و دعاوی و مطالبات نخستین آن جنبش مردمی. اگر وقوع انقلاب 1357 از مهم‌ترین رخداد‌های سیاسی تاریخ معاصر ایران، پس از وقوع انقلاب مشروطه در سال 1285 ارزیابی می‌شود، از آن‌روست که از سویی آن قیام مردمی به فروپاشی نظام دیرپای سلطنتی انجامید و از دیگرسو با دعوی استقلال‌خواهی (و طرح شعارهایی چون”نه شرقی،نه غربی”) و با تکیه بر هویت فرهنگیِ ملی و مذهبی، در برابر قدرتهای جهانی، قدرتی مستقل‌ در منطقه‌ پای به عرصه‌ی مناسبات قوا‌ نهاد. 

20 بهمن 1399

زوال اخلاق در جامعه‌ی ایران

• همواره از رسانه‌های رسمی نصایح کلی اخلاقی دریافت می‌کنیم، اما در رفتار اجتماعی واقعی انسان‌ها به‌شکل وحشیانه‌ای عدم رعایت دیگری به‌چشم می‌خورد. بنابراین بی‌اخلاقی اجتماعی و بی‌توجهی به رعایت حقوق دیگران از نوع رانندگی شهروندان گرفته تا رفتار نماینده‌ی مجلسی از دیار ما، سرزمین آزادی و مقاومت سربداران خراسان، نمود می‌یابد.

• اخلاق دقیقا امری اعتقادی و فردی است؛ حفظ ارزش‌های اخلاقی همچون ایمانِ دینی نمی‌تواند هیچ اکراهی را بپذیرد. زمانی که اجبار در کار آید دیگر بحث اخلاقی نیست و وارد قلمروی حقوقی می‌شویم.

• انسان از سویی موجودی زنده و طبیعی است و از دیگرسو «حیوانی است ماوراءطبیعی»(به‌تعبیر شوپنهاور). اخلاق، در واقع عرصه‌ی ارزش‌ها و اصولی است که در عمل و در رویکرد و رفتار انسان نسبت به جهان و دیگران محقق می‌شود. سبک زیست و سکونت و کردار و رفتار انسان با محیط و مردم است که نشان می‌دهد از چه صفات اخلاقی به‌واقع برخوردارست.

20 بهمن 1399

"درد وطن" احسان شریعتی در گفتگو با مجله‌ی کرگدن

به‌عنوان سوال مقدماتی، لطفا بفرمایید این "درد وطن" چیست که عموم روشنفکران ایرانی به آن مبتلا هستند؟ آیا این درد وطن اختصاص به ایران دارد یا روشنکران اروپایی و عرب و آسیایی هم با آن آشنا هستند؟ آیا این درد وطن را هم مثل خیلی چیزهای دیگر از دیگران وام گرفته‌ایم؟

این موضوع به‌طور کلی به دوره‌ی مدرن برمی‌گردد. متاخر است. خیلی سریع و اجمالی بخواهم بگویم مربوط به دورانی است که مفهوم «دولت-ملت» شکل گرفت، یعنی از قرن هفده به اینسو پس از پایان جنگ‌های مذهبی و پیمان وستفالی، و با شکل‌بندی حکومت‌هایی با «سیادت‌» مستقل و  ملت‌های جدید در اروپا و از قرن هجدهم ناسیونالیسم‌ها سربرمی‌آورند.